Historia Azteków znana jest przede wszystkim dzięki spisaniu ich obyczajów i dziejów, dokonanemu z inicjatywy hiszpańskiego misjonarza Bernardino de Sahagun. Praca ta, opublikowana w XVI w. pt. Ogólna historia spraw Nowej Hiszpanii napisana została w języku nahuatl, alfabetem łacińskim. Zachowały się również oryginalne kodeksy, pisane pismem piktograficznym i hieroglifami, dzieło kapłanów, zawierające teksty modlitw, opisy codziennego życia i dziejów Azteków. Wraz z nielicznymi zabytkami sztuki i architektury, które przetrwały do czasów dzisiejszych, stanowią one przekonywujący dowód wysokiego poziomu cywilizacji. Aztekowie posiadali silną organizację polityczną, wojskową i handlową.
Kontakty z podbitymi plemionami Tolteków, Olmeków, Zapoteków, Misteków) wzbogaciły sztukę Azteków, doprowadziły do wykształcenia swoistych cech rzeźby, ceramiki i architektury. Należą do nich monumentalne budowle kamienne, zdobione płaskorzeźbami i malowidłami ściennymi, kamienne polichromowane rzeźby przedstawiające bogów pod postacią stylizowanych figur ludzi i zwierząt, zróżnicowane formy ceramiki, naczynia, pieczęcie itp. z gliny, zdobione ornamentami, maski inkrustowane kamieniami szlachetnymi, ozdoby z różnokolorowych ptasich piór, lustra z polerowanego pirytu lub obsydianu, drobne figurki ludzi i zwierząt rzeźbione z kryształu górskiego i jadeitu, liczne ozdoby ze złota i miedzi, kamienne lub drewniane, bogato zdobione instrumenty muzyczne.
 |  |
po lewej głowa bogini Coyolxauhqui | po prawej rzeźba przedstawiająca Xipe Totec'a odzianego w skórę ofiary. |
Znaczne osiągnięcia miała aztecka medycyna. Prócz powszechnie stosowanych praktyk magicznych umiano np. leczyć złamania kości (nastawianie, unieruchomienie) dokonywać trepanacji czaszki, zszywać głębokie rany cięte, przeprowadzać operacje plastyczne twarzy, sondować żołądek. Znano system znieczulania poprzez wprowadzenie w trans lub uśpienie, stosowano upuszczanie krwi, bioprądy. Wykonywano masaże, nacierania, lecznicze kąpiele wodne i parowe. Wśród leków przeważały zdecydowanie zioła, wykorzystywane do dziś w indiańskiej medycynie ludowej.
W życiu Azteków olbrzymią rolę odgrywała religia czczono bogów uosabiających siły przyrody, najważniejszymi bóstwami były: Huitzilopochtli, Bóg Słońca i Wojny, pretendujący do roli najwyższego bóstwa; Coatlicue Bogini Ziemi i Śmierci, matka Słońca i wszystkich bogów, Quetzalcoatl, Tláloc, Tezcatlipoca. W ofierze bogom składano jeńców wojennych rzadziej kobiety i dzieci, stąd religia Azteków określana jest czasami jako krwawa religia. Obchodzono wiele świąt religijnych, zgodnie z opracowanym przez kapłanów kalendarzem. Do zadań kapłanów obok służby bogom należało również prowadzenie obserwacji astronomicznych, spisywanie dziejów państwa.
Rysunek z jednego kodeksów przedstawiający składanie ofiar z ludzi.
Społeczeństwo Azteków dzieliło się na dwie klasy: do pierwszej należeli kapłani, arystokracja i kupcy, określano ich nazwą pillis, drugą, tzw. mace huales tworzyli rolnicy,
rzemieślnicy, tragarze i niewolnicy. Mieszkańcy państwa Azteckiego trudnili się głównie uprawą roli. Większość ziem była własnością wspólnot calpullí, dzielono je na trzy części: jedna, zwana również calpullí, była przyznawana w postaci małych działek poszczególnym rodzinom, drugą wykorzystywano wspólnie jako pastwiska (tzw. altepetlalli), trzecia część była uprawiana wspólnie, a zbiory przeznaczano na spłatę danin dla kapłanów i władców.
Do głównych roślin uprawnych należały kukurydza, fasola, tytoń, pomidory, na nizinach również kakaowiec.
Nazwa Aztekowie nadawana bywa również ogółowi mieszkańców imperium, zwłaszcza społecznościom Mexica z Tenochtitlán, Acolhua z Texcoco i Tepaneków z Tlacopán.
Wykorzystując dziedzictwo wcześniejszych faz cywilizacji mezoamerykańskiej (głównie Tolteków) stworzyły one jej nową fazę, zwaną aztecką.
Charakteryzowała ją nie spotykana dotąd apoteoza wojny, uznawanej za podstawową zasadę istnienia świata, co znalazło wyraz zarówno w życiu społeczno-politycznym (kariera wojskowa jako podstawa awansu społecznego), jak też w mitologii i religii (krwawe ofiary z ludzi, z reguły jeńców wojennych, jako zasadniczy element kultu religijnego) oraz w sztuce (wszechobecny motyw śmierci).
Użyta w tym sensie nazwa Aztekowie nie obejmuje jednak ani wszystkich ludów Nahua okresu przedhiszpańskiego, do których zaliczali się Mexica i Acolhua, ani tym bardziej współczesnych Indian Nahua, żyjących głównie w Meksyku, chociaż czasem nadaje się jej błędnie taki zakres znaczeniowy.
W 1969 r. liczbę Azteków, będących najliczniejszym ludem indiańskim w Meksyku, szacowano na 800 tys. osób.
